Có quy mô nhỏ hơn và nội thất giản tiện hơn so với các công trình nhà thờ nổi tiếng Việt Nam như nhà thờ Đức Bà, nhà thờ Phú Nhai, nhà thờ Con Gà…, nhà thờ Mằng Lăng (xã An Thạch, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên) lại mang những nét đẹp cổ kính, những giá trị văn hóa của tôn giáo và vùng đất xứ Nẫu.

Hơn 100 năm trước, khu vực An Thạch còn mọc rất nhiều cây mằng lăng và dù hiện dấu vết khu rừng ấy không còn nhưng nhà thờ đã được đặt tên theo loại cây này khi xây dựng. Khi đó, nhà thờ được một người Pháp tên là Joseph de La Cassagne mà người dân xứ đạo còn gọi bằng tên tiếng Việt là Cổ Xuân xây nên từ năm 1892, nhưng phải đến 15 năm sau mới khánh thành. Linh mục đầu tiên ở nhà thờ giáo xứ Mằng Lăng là Andrê Phú Yên. Ngày nay, tượng của linh mục này vẫn đặt ở vị trí trang trọng ngay trước nhà thờ.

Thăm nhà thờ Mằng Lăng là chiêm ngưỡng một trong những công trình đặc trưng của kiến trúc Gothic, lối kiến trúc bắt đầu từ cách đây khoảng 1.200 năm trước Công nguyên. Thời kỳ hoàng kim nhất của kiến trúc Gothic ở khoảng thế kỷ XVIII - XIX với dấu ấn kiến trúc ở rất nhiều công trình lớn, đặc biệt là các công trình tòa thị chính, nhà thờ, trường học ở châu Âu thời bấy giờ. Không ít những công trình trên thế giới được xây dựng theo lối kiến trúc này được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới.

Hiện dấu ấn của Gothic tại một trong những công trình nhà thờ lâu đời nhất tại đây vẫn biểu hiện ở những lối mở thông ra hai gian bên gian chính giữa thánh đường. Nếu như các cửa sổ hình búp măng xung quanh phía trên tường bao bọc nhà thờ có màu sắc và họa tiết của kiến trúc Gothic xuất xứ châu Âu, thì theo cảm nhận của chúng tôi, nhà thờ Mằng Lăng vẫn có chất Việt Nam với những họa tiết chạm trổ tinh xảo trên những cánh cửa chính bằng gỗ của nhà thờ này.

Hơn một trăm năm đã trôi qua, qua bao thăng trầm của lịch sử, nhà thờ cổ Mằng Lăng vẫn vẹn nguyên giá trị văn hóa tâm linh và cũng là điểm đến du lịch hấp dẫn của vùng đất xứ “hoa vàng trên cỏ xanh”./.