Giống chè Shan tuyết ở xã Tà Xùa ngay cạnh, nổi tiếng bởi hương vị đậm đà và hương thơm đặc trưng, táo mèo ở Xím Vàng cũng là nông sản ngon nhất vùng Bắc Yên (Sơn La). Cũng như bao xã vùng cao khác ở huyện Bắc Yên, vùng đất Xím Vàng quanh năm là mù, mây, sương, gió vần vũ, thời tiết khắc nghiệt khiến cây táo mèo trở thành loại cây ăn quả chủ lực, xóa nghèo cho đồng bào dân tộc Mông. Đó là lý do táo mèo dường như là một phần của vùng đất này khi rất nhiều gia đình ở Xím Vàng trồng vài cây táo ở ngay trong vườn, trước cửa nhà... 

Nếu trước đây táo mèo mọc tự nhiên trên rừng thì giờ để năng suất quả thu hoạch cao hơn, người dân Xím Vàng đã đưa loài cây này trồng thành những rừng táo trên các sườn núi. Tháng 3, khi hoa táo mèo bừng nở từ thân, cành mốc thếch sau bao ngày ngủ đông, Xím Vàng bừng lên một một màu trắng sáng trải dài bất tận. Nở rộ trong khoảng 20 - 30 ngày, hoa táo dần dần tàn lụi để quả non nhanh chóng phủ xanh khắp núi đồi khu bảo tồn thiên nhiên Tà Xùa. Rồi thì nắng hạ lui dần, gió bắt đầu thổi se se lạnh báo hiệu ngày thu tới. Đây cũng là lúc quả táo mèo chín rộ và người Mông ở Xím Vàng bắt đầu thu hái loài nông sản đặc biệt của dân tộc mình trong những cánh rừng.

Đó là những ngày lẫn trong màu xanh của rừng nơi các sườn núi là màu vàng óng hay rám hồng mặt quả của táo mèo chín. Thời điểm này lên Xím Vàng có thể trải nghiệm hái những quả táo mèo chín nhất cùng những người phụ nữ dân tộc Mông như chị Mùa Thị Vàng. Kết tinh từ hương rừng và gió núi theo năm tháng nơi miền non cao, táo mèo chín có quả giòn, mùi thơm dịu hái ăn ngay được.  

Mùa Thị Vàng và những người Mông ở Xím Vàng quê chị gọi táo mèo là quả tuzis, mang nghĩa chua chát khi bắt đầu chín. Có lẽ vì thứ “chua chát” ấy mà cánh đàn ông dân tộc Mông như chồng của Vàng ngâm ra thứ rượu vào hàng cực phẩm mà chỉ mở hé nắp bình hương đã tỏa thơm lừng. Cái cách ngâm rượu tuzis của nhà Vàng cũng thật đơn giản, cứ rượu trắng theo tỉ lệ 1kg quả/2 lít rượu rồi đặt bình nơi khô ráo chừng nửa năm sau là rượu táo mèo đã dậy hương thơm. Chén rượu rót đầy có màu vàng cánh gián, nhấp môi cứ ngọt, êm, ấm dần trong bụng và cả chủ lẫn khách cứ thế mơ màng trong lảng bảng của núi rừng. Thế nên khi trở về từ Xím Vàng mùa quả chín, tôi không quên mang về dăm cân táo chín làm nguyên liệu, tự tay ngâm cho mình bình rượu quả.

Đó là cánh đàn ông, còn chị em vài năm gần đây thì lại có xu hướng tìm chọn những cành “táo má hồng” mang về cắm trong nhà. Đó là những cành táo mèo trĩu quả, thơm mùi tự nhiên của núi rừng dài tầm 40 - 70cm, được đặt mua online với giá dao động từ 50.000 - 70.000 đồng/cành trong điều kiện dịch bệnh như năm nay. Mỗi lọ chỉ cần khoảng 5 - 7 cành, tùy theo độ dài ngắn và cách cắm “táo má hồng táo” mà trở thành vật trang trí rất được săn đón. Thế là tuzis từ chua chát nơi núi cao, rừng thẳm Xím Vàng lại thành ngọt ngào tỏa hương trong những ngôi nhà nơi phố thị.