Từ cuối tháng 11 sang tháng 12 âm lịch, đó là thời điểm đẹp nhất tôi thường chọn lên Tà Xùa để trải nghiệm đất trời và con người nơi đây, nhất là khi người Mông bắt đầu chuẩn bị đón Tết cổ truyền của dân tộc mình.

Tết Mông diễn ra trong 3 ngày đầu tiên của tháng 12 âm lịch, sớm hơn Tết nguyên đán 1 tháng. Trước Tết, phụ nữ Mông nghỉ lên nương, ở nhà chuẩn bị những bộ quần áo đẹp nhất chuẩn bị mặc đi chơi Tết. Những năm gần đây, Tết của người Mông có một vài đổi mới nhưng không vì thế mà làm mất đi ý nghĩa thiêng liêng, nét đẹp văn hóa truyền thống.

Trong nhà của gia đình anh Mùa A Tánh ở bản Bẹ, các thành viên trong gia đình tất bật sửa soạn và làm những thủ tục đón Tết cổ truyền. Tùy vào điều kiện, các gia đình ở bản Bẹ có thể tổ chức các nghi lễ vào bất kể ngày nào trong dịp Tết. Thường thì những phong tục chính mà các gia đình người Mông như Mùa A Tánh thực hiện trong ngày Tết là xua đuổi những điều không tốt của năm cũ và dán giấy niêm phong công cụ lao động. Việc dán giấy lên công cụ lao động được người chủ gia đình thực hiện rồi xếp vào cạnh góc bàn thờ. Người Mông xem đây như sự tri ân chiếc cày, chiếc bừa, cây dao, cây búa... bởi trong năm qua những đồ vật này đã giúp họ làm nương, làm vườn để sản xuất lương thực, thực phẩm cho gia đình.

Trong mâm cỗ ngày Tết, bánh dày là món không thể thiếu với các gia đình. Theo bà Thào Thị Dê, mẹ A Tánh thì người Mông quan niệm, bánh dày tròn tượng trưng cho mặt trăng và mặt trời, nguồn gốc sinh ra con người và vạn vật. Bà Dê thường chọn gạo nếp nương ngâm và đồ thành xôi, rồi đổ vào một máng gỗ. Mùa A Tánh cùng những người đàn ông trong gia đình sẽ dùng chày thay nhau giã đến khi thật nhuyễn, mịn, rồi gói lại bằng lá chuối. 6 cặp bánh đầu tiên gồm 12 chiếc tượng trưng cho 12 tháng trong một năm được dâng lên trời đất và vị thần mùa màng.

Ở khu đất trống ngay đầu bản Bẹ là nơi được chọn làm sân chơi ném pao. Quy định về cách chơi pao, từ truyền thống đến hiện đại vẫn giữ được bản sắc vốn có đến nay. Thường mỗi bản sẽ có một sân riêng, tụ họp chơi pao và thường được chia làm hai bên, mỗi đội cách nhau khoảng 5 - 7m.

Những quả pao được khâu nối các miếng vải lanh đủ màu sắc thành trái tròn, to bằng quả cam từ đôi tay khéo léo của các bà, các mẹ dân tộc Mông. Pao của các thiếu nữ thường to, màu sắc bắt mắt và sặc sỡ hơn, còn pao của các cô bé mới lớn đơn giản hơn, bé hơn và có màu đen.

Không để cho pao rơi xuống đất và trò chơi được giao ước với nhau bằng về số lần ném, số lần bắt được pao, nếu bên nào thua thì phải làm một điều gì đó do đội thắng quy định. Không chỉ có các nam thanh nữ tú mà ném pao còn được các em nhỏ dân tộc Mông yêu thích. Cái trò chơi “tung hứng” tưởng chừng đơn giản ấy hòa cùng những bộ quần áo sặc sỡ của những cô gái Mông tạo thành bức tranh Tết Tà Xùa đẹp tới nao lòng.

Bộ ảnh được thực hiện bởi dòng máy ảnh EOS R Full-frame Mirrorless, EOS R6, Lens Canon RF 15 - 35mm f/2.8 L IS USM và RF 70-200mm f/2.8 L IS USM do Lê Bảo Minh đơn vị phân phối chính thức và độc quyền thương hiệu Canon tại thị trường Việt Nam cung cấp trải nghiệm./.