Những ngày cuối năm, những tay “săn” kỳ hoa, dị thảo và sản vật Việt đổ vào bản Dù, tìm mua những chú gà trống lâu năm, mào đỏ như hoa chuối rừng cung cấp cho các "thượng đế" ăn Tết.

Có hơn 90% người dân tộc Dao sinh sống, với 70 hộ dân, bản Dù là nơi nhiệt độ thấp hơn vài độ C so với các bản khác, nằm dưới chân Vườn quốc gia. Đặc biệt vào mùa hè, nơi đây khí hậu mát mẻ, thích hợp để giống gà tiến vua phát triển.

Theo ông Bàn Xuân Lâm, người làm Chủ tịch rồi Bí thư Đảng ủy xã Xuân Sơn thì cả 4 bản người Dao dân tộc ở địa phương ông sinh sống là Lấp, Cỏi, Dù, Lạng gần như 100% các hộ dân đều nuôi gà nhiều cựa. Vốn có nguồn gốc từ gà rừng, loài gà này chỉ có thể sống trong môi trường bán hoang dã nên mỗi buổi sáng chúng được thả lên rừng. Tối đến, chúng tự tìm về, ngủ trên những cành cây.

Mất chừng 6 tháng nuôi thả như thế, những chú gà trống trổ mã, tập gáy, còn gà mái bắt đầu nhảy ổ. Gà có nhiều cựa ngay khi còn bé và có thể nhận thấy rõ các cựa ở khuỷu chân, mọc từ 3 - 4 cựa mỗi bên, tùy theo thời gian gà trưởng thành. Gọi là gà 9 cựa nhưng có đầy đủ thì khá hiếm và quý, nên chủ yếu gà ở đây chỉ từ 6 đến 8 cựa. Thường một năm, khi trọng lượng gà đạt trung bình khoảng từ 1,5 - 2kg là đủ tiêu chuẩn xuất bán.

Là giống gà quý hiếm, hội tụ đầy đủ tinh thần văn võ song toàn với chiếc mào của Lạc Hầu và đôi cựa của Lạc Tướng nên gà nhiều cựa thường dùng làm quà biếu mỗi dịp Tết. Mào gà đỏ rực, đuôi cong như cầu vồng, gà nhiều cựa cũng được nhiều người chọn làm lễ vật đặt cúng tổ tiên với mong muốn đem lại may mắn, sung túc cả năm./.