Khi đến thác Bản Giốc (Cao Bằng) còn có một điểm khám phá đầy bí ẩn mà ít du khách biết tới, đó là động Ngườm Ngao - một trong những động được đánh giá là đẹp tại Việt Nam. Cũng là thạch nhũ, cũng là cảnh quan đá vôi nhưng vẻ đẹp của động Ngườm Ngao rất khác so với những hang động bạn đã từng chiêm ngưỡng.

Động nằm ở bản Gun, xã Đàm Thủy. Trước khi vào động, bạn phải vượt qua một hẻm núi và một thung lũng. Hai bên hẻm núi là ruộng đồng với những vạt hoa cải, ruộng ngô… cùng những dãy núi đá vôi bao kín xung quanh khiến bạn sẽ có cảm giác như lọt vào một thế giới huyền ảo.

Theo các nghiên cứu địa chất học, động Ngườm Ngao phát triển trong đá vôi chứa nhiều hóa thạch san hô do được hình thành ở vùng biển cách đây khoảng 300 triệu năm, xung quanh động là địa hình karst. Chính vì vậy, nhũ đá trong động có màu nâu đỏ khác hẳn với những hang động ở nơi khác bởi lượng canxi pha nhiều tạp chất. Hang động này được người Pháp phát hiện vào năm 1921, nhưng từ năm 1994 động Ngườm Ngao mới được đưa vào khai thác tự phát, người dân địa phương bắt đầu dẫn khách du lịch vào động tham quan bằng đường bộ và đi thuyền.

Năm 2003 chính quyền địa phương xây lối đi chính để cho du khách có thể tham quan nhiều ngõ ngách trong hang động, đưa động Ngườm Ngao trở thành điểm du lịch. Theo khảo sát của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh năm 1995, động Ngườm Ngao dài khoảng 2.144m, có 3 cửa chính: Ngườm Ngao, Ngườm Lồm và Bản Thuôn. Hiện tại chỉ khai thác du lịch khoảng hơn 980m. Động có cái tên Ngườm Ngao vì tương truyền xưa kia, đây là nơi trú ngụ của các loài hổ dữ. Ngoài ra, còn có lý giải khác là do tiếng nước chảy trong động giống như tiếng gầm rú của hổ.

Đi qua cửa hang, bạn sẽ bị choáng ngợp bởi vẻ đẹp kỳ thú được tạo nên bởi những lớp thạch nhũ màu nâu đỏ, có ánh vàng rực. Vô vàn nhũ đá mọc từ dưới lên, từ trên các vòm đá cao rủ xuống với nhiều hình dạng, phản chiếu ánh sáng lung linh. Động Ngườm Ngao được chia thành nhiều khu: Khu “tứ trụ thiên đình” với những cột đá trông như cột chống trời. Khu trung tâm với không gian rộng. Khu châu báu là những núi nhũ lấp lánh ánh vàng, ánh bạc… Đôi khi, du khách sẽ gặp những con suối nhỏ trong động và tiếng nước chảy róc rách nghe rất vui tai. Trong động có nhiều ngóc ngách chỉ vừa một người đi lọt, hay có đoạn nhũ đá từ trần hang đột ngột chắn ngang lối đi, phải cúi gập người mới qua được. Nhiệt độ trong động luôn ổn định từ 18 đến 25 độ C, nên luôn mang đến cảm giác mát mẻ vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông.

Trong hang có mấy cây đàn đá tự nhiên, mỗi khi gõ vào phát ra tiếng nhạc du dương. Tạo hóa thiên nhiên kỳ vĩ đã biến hóa những thạch nhũ kết thành dáng đức Phật, tượng ông tượng bà, cô tiên, thuyền rồng, con voi ma mút, cây san hô cao lớn, thác bạc lấp lánh... Đặc biệt hơn cả là khối đá vôi “Bông sen vàng”, đây thực sự là một kiệt tác của thiên nhiên. Những cánh hoa như được gọt giũa công phu tỉ mỉ đạt đến độ hoàn mỹ. Một trong những điểm đặc biệt nhất ở đây là có những cột nhũ đá vôi lấp lánh dưới ánh sáng đèn, trông như bức tường được dát kim cương sáng long lanh.

Nét độc đáo làm nên “tên tuổi” của danh thắng Ngườm Ngao là những “thửa ruộng bậc thang” bằng đá do sàn đá vôi bị xâm thực và phong hóa suốt nhiều triệu năm. Những hình thù trên nền động trông cứ như đi trên bờ biển đầy cát nào đó sau những con sóng rút xa bờ. Đây cũng là điểm khiến Ngườm Ngao tăng thêm sự thú vị, khiến khách đến không chỉ mỏi cổ ngước nhìn mà còn mê mải nhìn xuống những bước chân qua.

Trong động Ngườm Ngao, kỳ quan tuyệt đẹp miền biên ải này người ta còn tìm ra điều thú vị hiếm gặp khác là nơi có khe hở thông lên trời trong lòng động, vào đúng 14h chiều ngày 22/4 hằng năm, có 3 luồng ánh sáng gặp nhau làm một khoảng lòng động rực sáng như ban ngày trong vài phút ngắn ngủi. Quả thực là một hiện tượng kỳ thú mà thiên nhiên ban tặng cho riêng động này. Ngoài ra, trong lòng động Ngườm Ngao có dòng suối ngầm, vào mùa mưa nước tràn lên cả lối đi trên cạn. Trước kia, người dân địa phương đưa du khách vào tham quan, đến những đoạn suối, họ chở du khách bằng thuyền gỗ nhỏ. Một điều khá đặc biệt là phía cuối động có khe hở thông lên trời, vì vậy vào sâu tận cùng các ngóc ngách cũng không lo thiếu dưỡng khí.