Vẽ tranh trâu được các hoạ sĩ thành danh thể hiện, nhưng biến những “tấm toan hai sừng” thành tác phẩm xem ra duy nhất chỉ có ở hội thi vẽ trang trí trâu, lễ hội Tịch điền Đọi Sơn (Duy Tiên, Hà Nam).
Xa xưa, khi nhà vua mở những đường cày tịch điền đầu năm, chú trâu được khoác lên mình một tấm nhiễu đỏ. Năm 2009, sau hơn 1.000 năm vắng bóng, lễ hội cổ này lần đầu tiên được phục dựng thì cuộc thi vẽ lên mình những chú trâu ra ruộng tịch điền được các họa sĩ thực hiện.
Cả con trâu, từ mắt, mũi, sừng, mõm, lưng, bụng cho đến cả cái móng chân và chót đuôi đều thành những “tấm toan hai sừng” được các họa sĩ vẽ kín. Chú trâu thường ngày đang đèn trũi bỗng chốc biến thành những bức tranh sống nhiều màu trông ngộ nghĩnh và vui mắt.
Tuỳ theo ý tưởng của mỗi họa sĩ mà người ta dùng màu nước để vẽ lên mình trâu đủ thứ đường nét, dáng vẻ. Đó có thể là các hoạ tiết cổ xưa như hình rồng, phượng, chim hạc, đồng tiền âm dương… đến cảnh hoa đào, thậm chí là cả tranh trừu tượng.
Hơn nửa ngày làm đẹp, những chú trâu đoạt giải trong hội thi vẽ sẽ tham gia nghi lễ Tịch điền, được đóng cày xuống ruộng vào sáng mùng 7 tháng Giêng Âm lịch.
