Cách TP. Vinh chừng 10km (về phía Nam) và Hà Tĩnh 40km (về phía Bắc), đền ông Hoàng Mười nằm trên núi bên dòng sông Lam, nơi người xứ Nghệ truyền lại câu ca rằng “Bao giờ Hồng Lĩnh hết cây/ Sông Lam hết nước/ Đền ông đây mới hết lộc tài”.
Tam quan ngôi đền cao hai tầng, kiến trúc theo kiểu “Lưỡng long chầu nguyệt”. Ngôi đền được bố trí thành các cung thờ Tam toà Thánh mẫu, Ngũ Vị Tôn Ông, cung Hoàng Mười, cung Trần Triều. Phía dưới cung thờ Tam phủ là cung thờ Ngũ Vị Quan Lớn, trong đó có các vị quan lớn như Đệ nhất, Đệ nhị, Đệ tứ. Dưới cung Ngũ vị quan lớn là hàng thờ các ông Hoàng, từ ông Hoàng Nhất tới ông Hoàng Mười, người gắn với những giai thoại kỳ bí chốn tâm linh huyền ảo và linh thiêng.
Ông Hoàng Mười là nhân vật quan trọng trong hệ thống thần điện tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ của người Việt. Theo nhân gian, ông Hoàng Mười là nhân vật huyền thoại, được giáng trần giúp đời. Theo một truyền thuyết khác, ông Hoàng Mười là con của Vua Cha Bát Hải Động Đình, vốn là thiên quan trên Đế Đình, thần tiên trong chốn Đào Nguyên. Theo lệnh thiên đình, ông giáng trần để giúp dân, giúp nước.
Người vùng Nghệ An lại lưu truyền các truyền thuyết về lai lịch, thân thế, sự nghiệp của ông Hoàng Mười với những nhân vật có thật trong lịch sử Việt Nam. Đó là câu chuyện ông giáng sinh thành Nguyễn Xí, vị tướng giỏi thời Lê Lợi, người có công dẹp giặc Minh, sau được giao trấn giữ đất Nghệ An, Hà Tĩnh. Theo lời kể ở vùng Hà Tĩnh, ông Hoàng Mười lại chính là Lê Khôi, một vị tướng tài khác, cháu ruột và là người theo Lê Lợi chinh chiến trong mười năm kháng chiến chống quân Minh.
Chính những giai thoại kỳ bí ấy đã phủ lên ngôi đền thờ ông Hoàng Mười một bức màn tâm linh huyền ảo và linh thiêng, nên cứ vào dịp Tết, du khách trong Nam, ngoài Bắc lại về dâng hương rất đông. Mọi người cùng nhau thắp hương cầu lộc, cầu tài, mong mưa thuận gió hòa, làm ăn phát đạt, vợ chồng con cái hạnh phúc. Trong khói hương trầm thơm ngát, du khách được thả hồn vào cõi hư vô, xua tan đi hết những phiền muộn, âu lo.
