Nằm ở chân núi Sam, miếu Bà Chúa Xứ là di tích nổi tiếng bậc nhất Nam Bộ. Cùng với sự linh thiêng vang danh xa gần, kiến trúc miếu Bà Chúa Xứ cũng là một phần thu hút du khách đến thăm. Nếu nhìn từ đỉnh núi Sam, ngôi miếu được thiết kế mặt hướng ra cánh đồng mênh mông, lưng tựa vào vách núi, nơi có sơn lăng Thoại Ngọc Hầu uy nghi ngự bên triền núi. Đó là thế đất “sơn thủy hội tụ” với “tả Thanh long, hữu Bạch hổ” và “tiền Chu tước, hậu Huyền vũ” mà các bậc tiền nhân khi đó đã chọn để xây ngôi miếu. Trải qua nhiều thay đổi về quy mô cũng như vật liệu, ngôi miếu vẫn giữ nguyên thế kiến trúc, quay lưng với cổng chính hướng ra con lộ rộng lớn chạy vòng quanh chân Núi Sam.
Với bố cục kiểu chữ “Quốc”, miếu Bà Chúa Xứ có mái tam cấp ba tầng lầu, được lấy cảm hứng từ những cánh hoa sen đang nở, lợp ngói đại ống màu xanh, góc mái vút cao như mũi thuyền đang lướt sóng. Các hoa văn ở cổ lầu chánh điện thể hiện đậm nét nghệ thuật. Phía trên cao, các tượng thần khỏe mạnh, đẹp đẽ giăng tay đỡ những đầu kèo. Các chi tiết chạm trổ, điêu khắc đều mang đậm nét nghệ thuật Ấn Độ tinh xảo. Câu liễn đối, hoành phi dát vàng son sáng chói và được lau chùi mỗi ngày cẩn thận, kỹ lưỡng.
Phần quan trọng nhất của miếu là tượng Bà Chúa Xứ. Theo nhà khảo cổ học người Pháp Malleret, tượng Bà Chúa Xứ thuộc loại tượng thần Vishnu (nam thần), chất lượng bằng đá son, có giá trị nghệ thuật cao. Tượng được tạc vào cuối thế kỷ 6, và rất có thể đây là một trong số hiện vật cổ của nền văn hóa Óc Eo. Hai bên tượng Bà Chúa Xứ là Tiền hiền và Hậu hiền. Lân cận còn có bàn thờ Cậu, bàn thờ Cô, bàn thờ Linga bằng đá, tượng nữ thần bằng gỗ…
Ngày 2/9 vừa qua, miếu Bà Chúa Xứ núi Sam được Diễn đàn Giao lưu văn hóa và kinh tế Việt Nam - Ấn Độ công nhận là điểm đến du lịch tâm linh tiêu biểu châu Á - Thái Bình Dương, một giải thưởng do Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam và Hội đồng Thương mại và Công nghệ Toàn cầu Ấn Độ (GTTC India) trao tặng. Hơn 80 cá nhân và chủ thể đã xuất sắc vượt qua những tiêu chí khắt khe của Ban Tổ chức để nhận giải thưởng cao quý này. Trong số đó, miếu Bà Chúa Xứ núi Sam được ghi nhận là dấu mốc quan trọng trong tiến trình đưa lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam trở thành một Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Có dịp về Châu Đốc, sau khi thắp hương chiêm bái, bạn nên một lần trải nghiệm, khám phá nơi có kiến trúc độc đáo nổi tiếng ở An Giang và khắp Đồng bằng sông Cửu Long này, để thêm trân quý công trình mà các bậc tiền nhân đã dày công xây dựng từ thời mở cõi.
